Terug naar de bedoeling van zorg – dat kan!

Deze inspirerende dag vol dynamiek en verwondering brengt een hoopgevend verhaal over een manier van zorg organiseren, waarbij de mensen die ons zo aan het hart liggen echt centraal staan. Je ontdekt hoe ‘de bedoeling’ als een centraal kompas een blijvende bron van beweging wordt.

De manier waarop zorg vanuit ‘het systeem’ en het management wordt georganiseerd vertrekt altijd vanuit goede bedoelingen. Maar soms trekken elementen uit die systeemwereld de aandacht – weliswaar onbewust – ook weg van datgene waar het werkelijk om draait: de zorg voor mensen.

Programma

De studiedag bestaat uit een plenair gedeelte aangevuld met workshops.

Plenair gedeelte

(Geestelijke) Gezondheidszorg en samenleving onlosmakelijk met elkaar verbonden. (Marius Buiting)

In elke samenleving vinden we een andere expressie en omgang met ggz-problematiek. In modern westerse samenlevingen tekenen zich daarbij een aantal patronen af die ons grote onrust baren. Te denken valt aan de toename van vraagstukken bij jongeren en jongvolwassenen, de relatie met bestaanszekerheid, de pluriforme en multiculturele samenleving, de dubbele vergrijzing en de afname van coping mekanismen om deze vraagstukken vroegtijdig op te vangen in familiekring, vriendenkring, werk- en leefgemeenschap. In deze lezing zal dit nader worden toegelicht en zal worden ingegaan op hoe juist de verbinding met de samenleving sleutels bevat om tot een duurzame inrichting van een 21e -eeuwse ggz te geraken. De sleutels uit het ggz verhaal kunnen een inspiratiebron zijn voor andere sectoren, bijvoorbeeld de ouderenzorg of gehandicaptenzorg. Daarom worden regelmatig ook linken gelegd daar naartoe.

Marius Buiting is arts, jurist en directeur van de Nederlandse Vereniging van Toezichtshouders in Zorg en Welzijn (NVTZ). Hij bouwde decennialange ervaring op als adviseur op het terrein van kwaliteit van zorg, onder meer bij het CBO en als president van de European Society for Quality in Healthcare (ESQH). Daarnaast is hij auteur en bekleedt hij diverse maatschappelijke functies. Als sparringpartner van Wouter Hart schreef hij mee aan de bestseller ‘Verdraaide organisaties’ en stond hij mee aan de wieg van het werken vanuit de bedoeling.   

Terug naar de bedoeling (Wouter Hart)

Door stil te staan bij de waarom vraag komen we even voorbij de waan van de dag. Veel dingen doen we uit gewoonte en omdat het zo hoort. Maar helpt het ook echt? Voor je het weet zijn we druk met tal van dingen die 'moeten' en raken we contact kwijt met het 'willen' daarachter. Of we gaan naar de hulpvrager kijken en vergeten vanuit de hulpvrager te kijken, met wat zij werkelijk betekenisvol vinden en welke wereld er rondom hen staat, en wat daarin voor handen is om betekenisvolle stappen te zetten. Wouter Hart neemt ons mee in het denkkader omtrent het werken vanuit de bedoeling en laat voelen welk fundamenteel verschil dit veranderde uitgangspunt maakt voor de hulpvrager en de organisatie van zorg.

Wouter Hart is spreker en schrijver over het 'werken vanuit de bedoeling'. Na een aantal jaren als kwaliteitsmanager en organisatieadviseur te hebben gewerkt, schreef hij samen met Marius Buiting het boek ‘Verdraaide Organisaties – Terug naar de bedoeling’ (2011), waarvan inmiddels 70.000 exemplaren zijn verkocht. Daarop volgden ‘Anders Vasthouden – 9 sleutels voor het werken vanuit de bedoeling’ (2018) en ‘De oplossingenmachine’ (2023), een boek dat hij samen met Thom Verheggen schreef.
Wouter Hart is in Nederland een veelgevraagd spreker. Zijn bijdrage aan deze inspiratiebijeenkomst is uniek in Vlaanderen en richt zich tot alle zorgsectoren.

Workshops / inspiratieprikkels 

Workshop 1: Het wonder dat vertrouwen heet (Thomas Raemdonck en Linus Vanlaere)

Zorgrelaties laten openbloeien. Dat is de essentie van zorgethiek. Kortom, er is een ‘perfect match’ tussen zorgethiek en het werken vanuit de bedoeling. Want… past het niet bij de bedoeling van elke zorgorganisatie om ervoor te zorgen dat zorgrelaties kunnen openbloeien? Vanuit zorgethisch perspectief kijken we wat nodig is om zorgrelaties te laten openbloeien. Vertrouwen, erkenning en gewonigheid verschijnen als sleutels. Je kunt die zaken niet zomaar ‘organiseren’, laat staan ‘managen’. Het zijn wonderen. Ze worden mogelijk gemaakt door mensen die er samen in geloven en de bodem bevruchten om van een plek een wonderplek te maken. De presentie van mensen die samen zorg organiseren ten aanzien van elkaar, maakt presentie in de zorgrelatie mogelijk. In deze workshop staan we stil bij enkele wonderbaarlijke elementen van zorg(relaties).  

Linus Vanlaere is als zorgethicus verbonden aan de vzw Bermhertigheid Jesu, ‘Care Ethics’ en het zorgethisch lab sTimul van Vives. Thomas Raemdonck is psychiatrisch verpleegkundige, verpleegkundig specialist in Kliniek Sint – Jozef Pittem en medeauteur van ‘De interpersoonlijke relatie vanuit Peplau’s perspectief’ (2018), ‘Het respectboek voor de zorg’ (2018) en ‘Zorgkit’ (2021).

Workshop 2: ‘Over eigenaarschap, gelijkwaardigheid en vertrouwen creëren: ervaringen met een flankerend beleid (aanpak, obstakels en nieuwe wegen)’: (Patrick Deferme )

Terug naar de bedoeling. Welke invloed heeft dit nu echt op een organisatie (kernthema’s: wat is kenmerkend...)? Wat moet je doen om verandering toe te laten? (Bv. ruimte geven, vertrouwen, het laten groeien van onderuit, experimenten toelaten, vooraf geen groot kader maken...). Wat zijn de succesvariabelen (beperkte regels en afspraken: leidende principes) en hoe ga je het organiseren? Eigenaarschap, gelijkwaardigheid en vertrouwen geleidelijk laten groeien (in evolutie, geen revolutie) om de verandering in de praktijk een kans te geven? Hoe ga je bv. je medewerkersbeleid aanpakken? Je leidinggevend kader daarin meenemen? Hoe bouw je verder stap per stap op de praktijk, vanuit de bedoeling, richting de leefwereld en systeemwereld? Een gelegenheid tot interactie en afwegen hoe aan de slag te gaan. In 2012 startte Patrick Deferme, als algemeen directeur, met het werken vanuit de bedoeling in vzw De Lovie. Deze workshop vertrekt vanuit een rijke en jarenlange ervaring in het werken vanuit de bedoeling, die uniek is in Vlaanderen. 

Patrick Deferme – algemeen directeur De Lovie vzw
Na een loopbaan van ruim 20 jaar in de profitsector koos Patrick Deferme in 2011 voor de social profit vanuit een brede interesse in algemeen management gelinkt aan een sociale missie. De kennis die hij heeft opgebouwd in verschillende managementdomeinen in de profitsector is van grote meerwaarde voor De Lovie vzw, die lange tijd vanuit een sterk agogische visie werd geleid en voor forse uitdagingen stond als gevolg van wijziging van het financieringssysteem van de gehandicaptenzorg. In 2012 startte hij in De Lovie vzw als gedreven algemeen directeur met het omkeren van de pijl. 

Workshop 3: Vanuit de “bedoeling” werken binnen een team (De mensen van de dienst herstelgericht werken/ PZ Heilig Hart Ieper)

Het werken vanuit de bedoeling binnen een gesystematiseerde en geprotocolleerde organisatie is geen evidentie. Desondanks zijn er toch mogelijkheden om de bedoeling centraal te stellen binnen de werking van een team. Bovendien kan ook het inschakelen van een ervaringswerker deze betrachting faciliteren. Aan de hand van eigen ervaringen proberen we dit in deze workshop te staven. Deze workshop vertrekt vanuit de praktijk en geeft een inspirerende inkijk in de manier waarop de bedoeling – als krachtig kompas – leidt naar creatieve, unieke, vernieuwende en afgestemde wegen in het leefklimaat. 

Dienst Herstelgericht Werken van het PZ Heilig Hart Ieper

Workshop 4: Debat: de verhouding tussen ‘niet - weten’ – schap en ‘weten’ – schap (Annelies Verkest, Jotte Willem, Sofie Claerbout en Christophe Casteleyn)

Zorg die vanuit de bedoeling vertrekt legt meer vrijheid en verantwoordelijkheid in het leefklimaat. Om daarmee goed om te kunnen hebben mensen kennis en kunde vandoen. En toch dient ook die kennis tot weinig of niks als deze niet afgestemd wordt ingezet in relatie tot iedere unieke hulpvrager. 

Binnen deze workshop zoeken we samen hoe het unieke verhaal van de hulpvrager, de intuïtie en kennis van de hulpverlening samengaan in het licht van de bedoeling. Wat zijn vruchtbare elementen van een lerend klimaat en een gezamenlijk onderzoekende atmosfeer? Hoe verhoudt wetenschap zich tot de bedoeling? Hoe kunnen we krachtig inzetten op de complementariteit tussen het niet - weten en het weten? Deze workshop richt zich tot docenten en studenten, leergierige mensen in het leefklimaat en leidinggevenden die dergelijk lerend klimaat willen faciliteren.

Sofie Claerbout is psychologe , psychoanalytica in PTC Rustenburg en in een privé – praktijk, momenteel studeert ze filosofie aan de UGent, Jotte Willem is verpleegkundig specialist in PTC Rustenburg, Annelies Verkest is Lector aan de Vives Hogeschool Brugge en heeft jarenlange ervaring als onderzoekster en verpleegkundig specialist. Christophe Casteleyn is Lector aan de Vives Hogeschool, is oplossingsgericht councelor en organisatiecoach.   

Workshop 5: De geestelijke gezondheidszorg: nieuwe wegen naar herstel (Pieter Loncke en Eric Halsberghe)

Samen zorg organiseren waarbij de hulpvrager echt centraal staat: dat kan! Tijdens deze interactieve workshop bewandelen we samen een inzichtgevend en hoopvol pad, dat doorspekt is met concrete voorbeelden uit de praktijk en signalen van een positieve evolutie. En hoewel we vanuit een ggz – verhaal vertrekken, kunnen ook mensen uit de ouderenzorg, VAPH, studenten, docenten, zorgverleners, bestuurders heel wat inspiratie vinden in deze workshop. De rode draad doorheen deze workshop wordt gevormd door het boek ‘Het herstel van de geestelijke gezondheidszorg’. 

Pieter Loncke en Eric Halsberghe schreven samen het boek ‘Het herstel van de geestelijke gezondheidszorg’, een uitgave waarin we geestelijke gezondheidszorg benaderen vanuit de bedoeling. Eric bouwde een enorm rijke ervaring op vanuit verschillende bestuursfuncties en kwaliteitsbeleid en schreef diverse boeken voor het onderwijs. Pieter is psychiatrisch verpleegkundige in PTC Rustenburg, creatief therapeut en medeauteur van enkele ‘Respect – boeken’.